Uyku, bilinçli olma durumunun ortadan kalkmasıdır. Organizmanın işlevlerinin devam ettiği nörofizyolojik, biyokimyasal süreçleri içeren aktif bir durumdur. Uyuyan kişi çevresinde olan bitenden haberdar değildir. Bilişsel işlevler yavaşlar. Beyinde fizyolojik işlevler etkin biçimde sürer.
Uykuda beden dinlenir. Beyin işlevleri onarılır, dinlenir ve güçlenir. Bu sayede birey yeni bir güne hazırlanmış olur. Yetişkin bir insanın ihtiyacı olan uyku günlük 7-8 saattir. Bu ihtiyaç dönemlere göre değişir; bebeklerde 16-20 saat, ergenlerde 9-10 saat, yaşlılarda 6 saattir.
Uyku Bozukluğu Nasıl Olur ?
Birey günlük işlerini yapamıyor hale gelirse ya da gün içinde aşırı uyku hali yaşanıyorsa, uykusuzluktan ya da uyku bozukluğundan söz edilir.
Uyku Bozukluğu Neden Meydana Gelir ?
Biyolojik Faktörler:
- Endokrin Bozuklukları
- Kalp Rahatsızlıkları
- Solunum Sistemi Hastalıkları
- Sindirim Sistemi Hastalıkları
- Romatizmal Rahatsızlıklar
- Nörolojik Sıkıntılar
İlaçlar:
- Antidepresanlar
- Antiparkinson ilaçlar
- İştah azaltıcı maddeler
- Doğum kontrol hapları
- Tiroid hapları
- Tansiyon hapları
- Alkol ve madde kullanım bozuklukları
Psikolojik Faktörler:
- Gerginlik ve endişe
- ‘İnkar’ ve ‘bastırma’ savunmalarının kullanımı
- Saldırgan dürtülerini yansıtamama ve kendi bedenine yöneltme
- Uykuya kendini kaptırmak, çevreye karşı duyarsızlaşmak
Uyku Bozuklukları
Dissomnialar
Dissomnia, uykuya dalmada zorluk çekmektir. Uykunun derinliği artar. Uyku süresi artar veya azalır.
- Uykusuzluk (İnsomnia) Nedir?
İnsomnia, uykuya dalmada ve uykuyu sürdürmekte güçlük çekme, uyuduğunda ise uykusunu alamamış olma ve dinlenmemiş hissetme ile belirgin bir uyku bozukluğudur. Uyusuzluk tanısı için şikayetlerin haftada en az 3 kez tekrarlanması gerekir. Hasta saatlerce uykuya dalamaz,dalsa bile uykusu sık sık bölünür.
- Uykusuzluğun Tedavisi Var Mıdır ?
Temel ilaç tedavisinde Zopiklon ve benzodiazepinler kullanılır. Buna ek olarak gevşeme teknikleri ve terapiler de etkilidir. Uyku hijyeni de önemlidir. Hastanın sadece uyuyacağı vakti yatakta geçirmesi gerekir.
- Aşırı Uyku (Hipersomnia) Nedir?
Birey gece uykusunu normal sürede uyumasına rağmen gündüzleri aşırı uykuludur. Mayışıklık durumundan çıkmakta zorlanır ve ayılması uzun zaman alır. Buna neden olan etmenler vardır. Bu bozukluk ruhsal duruma, ilaçlara, uyku apnesi sendromuna, narkolepsi veya huzursuz bacak sendromuna bağlı olarak gelişebilir.
Uyku apnesi sendromu, bireyin uykudayken 10saniyeden daha uzun sürede 30dan fazla kez solunumunun durmasıdır. Solunum nöbetler halinde durur. Yüksek seste horlama meydana gelir. Narkolepsi ise gündüzleri ayılamama ve uyuklama nöbetleridir. Birey uykuya dalarken kıpırdayamaz veya konuşamaz. Aynı şey uyanırken de meydana gelebilir. Uykuya dalarken hallüsinasyonlar görülür.
Parasomnialar
Uyku esnasında meydana gelen anormal durumlardır. Bunaltılı düşler, korku nöbeti, uyurgezerlik, uyku felci(karabasan), diş gıcırdatma, uykuda konuşma gibi.
- Bunaltılı Düşler (Nightmare)
Özellikle çocuklarda çok sık görülür ama geçicidir. Yetişkinlerde sürekli olabilir. Gece uykusunun sonuna doğru korkulu düşlerle uyanma nöbetleri olur. Uyku esnasındaki rüyalar hatırlanır ve kişi uyumaktan korkar. Bunun çözümü psikoterapi ve ilaç tedavisidir. ( Diazepam, imipramin)
- Uykuda Korku Nöbeti
Rüya görülmeksizin korkuyla bağırarak uyanma nöbetidir. 4-12 yaşlarda başlar. Nedene yönelik tedavi yapılır. Ilaç tedavisinde antidepresanlar kullanılırken psikoterapi de önerilir.
- Uyurgezerlik Nasıl Olur ?
Kişi nöbet sırasında çevreye yanıt vermez, farkındaymış gibi görünür ama odaklanmaz. Yüzü donuktur. Tek bir noktaya bakarak ilerler. Uyandırmak zordur ve uyandığında bu süreci hatırlamaz. Çocuklarda oldukça yaygındır. Uyku bozuklukları içinde yer alır.