Halk arasında MS olarak adlandırılan multiple skleroz hastalığı otoimmün yani insan vücudundaki bazı hücrelerin kendine savaş açması sonucunda gerçekleşen yaygın bir hastalıktır. MS belirtileri yaygın olarak; yorgunluk, halsizlik, kaslarda aşırı güçsüzlükle meydana gelebilen felçler, denge ve güç kaybı, konuşma bozuklukları ve görme kusurları(çift görme, bulanık görme) dir. Erkeklerde görülme sıklığı kadınlardan daha fazladır.
Merkezi sinir sisteminde vücut hareketlerimizin planlandığı ve reflekslerin kontrol edildiği sinir hücreleri bulunmaktadır. Bu sinir hücrelerini koruyan ve iletimini sağlayan, sinir hücrelerini dışarıdan saran miyelin yapıda kılıf bulunur. İletim omurilikten beyine veya beyinden omuriliğe doğru olacak şekilde çalışır. MS hastalığı miyelin kılıf zedelenmesi sonucu meydana gelir. Buna bağlı olarak konuşma, yürüme, görme zorluklarını da beraberinde getirir.
MS hastalığı ek olarak idrar kaçırma, bağırsak işlevlerinin bozukluğu ve cinsel işlev bozukluklarını da beraberinde getirebilir. Mesane kontrolü sağlayamayan hasta kasların güçsüzlüğünden dolayı idrarını kaçırır. Hastanın aktivitelerinin azalmasından dolayı bağırsaklarının ihtiyacı olduğu hareketi sağlayamaz ve kabızlık sorunları meydana gelir. Bu yüzden ihtiyaç halinde hastalara lavman uygulaması yapılır veya dışklamasını sağlamak için laksatifler verilir.
MS hastalığı neden meydana gelir?
MS hastalığının nedenlerine bakacak olursak genetik faktörler ilk sırada gelir. Anne babada var olan hastalık çok önemli bir risk faktörüdür fakat tek neden değildir.
Bunun yanında MS hastalığına çevresel faktörlerin etkisi de çok büyüktür. MS in otoimmün bir hastalık olduğunu söylemiştik. Kendi hücrelerini bile idare edemeyen bir bedene sahip olan bu bireylerin virüslerle karşılaştığında işi daha da zorlaşır. Virüsler hastalık ihtimalini daha da artırmaktadır. Duyarlı olunan en önemli virüsler zoster ve herpes virüsüdür. Alerji, beslenme ve vitamin yetersizleri, anne karnında geçirilmiş biyokimyasal terslikler de sebeplere eklenebilir.
Kimyasal ilaçlara ve radyasyona maruz kalan bireylerin de hastalığa yakalanma riski fazladır. Beyaz ırkta; Kafkasya, Amerika ve Kanada gibi ülkelerde bu hastalığa sahip bireyler daha fazladır. Beyaz ırktan geliyor olmak da bir risk faktörüdür.
MS hastalığının tedavisi var mıdır? MS hastasının bakımı nasıl olmalıdır ?
MS hastalığının tedavisi hastadan hastaya farklılık gösterir. Genç yaşta hastalığa yakalanan ve sadece birkaç atak geçirmiş hastalara atak tedavisi yapılır. İleri evrede atakları kontrol altında tutmak ve hastalığın belirtilerinin artmaması için tedavi planlanır. MS hastalığının tedavisinde en çok kortizon tedavisi kullanılır. İlaçlarını düzenli bir şekilde alan ve doktorun tavsiyelerine uyan bir hasta sağlığına kavuşabilir. Bu iyileşme süresi insandan insana değişmektedir. Bazen bir yıl sürerken seneler de alabilir.
Bakım sürecinde hasta beslenmesine oldukça önem vermelidir. Kortizon tedavisi alındığından dolayı D vitamini, kalsiyum ve potasyum eksikliği meydana gelebilir. Bunların takviye edilmesi gerekir. Kemik erimesini önlemek ve vücut direncinin düşmemesi için bunlar şarttır. Ayrıca tuz ve yağ tüketimi azaltılmalıdır. Hayvansal gıdalardan uzak durulmalıdır.
MS hastası hastalık sürecinde depresyon, çökkünlük, bitkinlik duyguları yaşayabilir. Onunla sözel iletişim içerisinde olmanın ve paylaşımda bulunmanın önemi büyüktür. Cinsel işlev bozukluğuna sebep olan özellikte erkekte erektil bozukluğun meydana gelmesi sonucunda hasta biyolojik ihtiyaçlarını gideremediğinden eksiklik bunalımına girebilir. Tüm bu oluşabilecek ruhsal sıkıntılara çözüm olarak bir psikiyatristten yardım alması en uygunu olacaktır.
Dengede durma, yürüyememe sorunları olan hastalar yalnız bırakılmamalıdır. Ev dekorasyonu buna göre şekillendirilmelidir. Kaygan zeminler, merdivenler tehlikelidir.