Felç (inme), beyine giden veya beyindeki damarların zarar gördüğü bir kalp damar hastalığıdır. Beyin fonksiyonlarının bozukluğuna yol açan bu klinik durum aniden gelişir. Oluşumuna neden olan faktörler yılların birikimi olmakla beraber sonucu hızlı bir şekilde gelişir. Birkaç saat içinde beyin birkaç ay veya yıl içerisinde eski fonksiyonlarına kavuşabileceği gibi ölümle de sonuçlanabilir. İnmenin bıraktığı hasarlar düzeltilse bile inme geçirmiş insanların tekrar inme geçirme olasılığı normal insanlara göre çok daha fazladır.
İnmenin iki temel nedeni vardır. Biri beyin damarlarının tıkanmasına bağlı olarak gerçekleşen iskemik inmedir. Bu durum beyine giden damarların(boyun damarları) tıkanıklığı veya kalbin ritmik çalışmaması/kalp kaslarının yetersiz çalışması nedeniyle olur. Sonucunda tıkanıklık nedeniyle kalbe yeterli oksijen gidemez ve felç gerçekleşir. İnmelerin en sık görülen tipi budur.
İnmenin nedenlerinden bir diğeri beyinde gerçekleşen kanamalar sonucu oluşan hemorajik inmedir. Bu durum yüksek tansiyon nedeniyle beyin damarlarının yırtılması sonucu olur.
İnmenin belirtileri nelerdir?
İnme sonucunda beynin etkilenen kısmına yeterli kan gitmez. Beynin konuşma, hafıza, görme, hareket gibi fonksiyonların gerçekleşmesini sağlayan kısımları zarar görür. Ve bu fonksiyonlar aniden kaybedilir.Belirtiler 24 saatten fazla görülürse buna inme deriz. İnmenin belirtileri eğer 24 saati geçmeyecek şekilde hatta çok kısa 5-10 dakikalık süre boyunca gerçekleşirse bunlara iskemik atak deriz. İskemik ataklar daha hızlı şekilde kontrol altına alınabilir. Ama sık sık tekrarlayabilir ve kalıcı inmelere dönüşebilir. Şu durumlar yaşandığında inmeden şüphelenmelidir:
- Vücudun sağ/sol veya belden aşağısı/yukarısı şeklinde hissizlik ve güç kaybı ( kollarda, bacaklarda, ellerde,ayaklarda)
- Yürürken bir anda düşme ve kalkamama
- Konuşma güçlüğü
- Ani şekilde görememe
- Çift görme
- Baş dönmesi
- Bulantı-kusma
İnmenin tedavisi nasıl yapılır ?
İnme belirtileri görüldüğünde acilen doktora başvurulmalıdır. Eğer 3 saat içerisinde ( en geç 4.5 saat) başvurulursa tıkanan damarlardaki kan ilaçla pıhtılaştırılarak tıkanıklık giderilir ve geçici inme önlenmiş olur. Buna tromboliz tedavisi denir. Acil müdahelede hastanın bağımsız olma oranı artmış oluyor.
İnmeden nasıl korunmalıyız?
Hiç inme geçirmemiş bir insan önlem alarak inmeden korunabilir. Beslenme ve yaşam stiline dikkat ederek değiştirilebilen risk faktörleri mevcuttur. Diyabet, yüksek tansiyon (hipertansiyon) gibi kronik hastalıklardan korunulmalıdır. Bunlara sebebiyet veren durumları ortadan kaldırmak gerekir. Kolesterol yüksekliği, obezite, aşırı alkol ve sigara kullanımı gibi durumlara karşı dikkatli olunmalıdır. Düzenli egzersiz ve beslenme ile bunlar mümkündür. Hayatınızda birkaç kez bile olsun bir hekimden beslenme konusunda yardım almanızda büyük fayda vardır. Toplum sağlığı merkezlerinde veya devlet hastanelerinde bir diyetisyen veya obezite birimlerinden yardım alabilirsiniz.
İnme geçirdikten sonra nelere dikkat edilmelidir?
Tekrar inme geçirme riskine karşı hiç geçirmemiş bir insan gibi hazırda olarak her konuda hayatı düzene sokmak gerekir. Beslenmede tuz,yağ kısıtlaması yapmak, obezite riski varsa kilo vermek, sigara ve alkol kullanmamak, tansiyon ve şeker hastalığı riskine karşı doktor kontrolüne gitmek, doktorun verdiği ilaçları düzenli uygulamak ve egzersiz yapmak gerekir.
İnme geçiren insanlara önerilen fizik tedavinin önemi çok büyüktür. İşlevini kaybedilen bir bölge zamanla eski işlevini az da olsa kazanabilir. Bu egzersizleri bıkmadan yapmak size olumlu sonuçlar verecektir. Bunun yanında yatak içinde el, kol, bacak oynatma gibi pasif hareketler yapılmalıdır. Kolda veya elde oluşan felçler için el işi uğraşları etkili olacaktır.