Çevremizde çok yaramaz, söz dinlemeyen çocukları görüp mutlaka ‘hiperaktif’ tanısı koymuşuzdur. Bunu herhangi bir hastalıktan kaynaklı mı yoksa şımarıklıktan ve yaramazlıktan dolayı mı diye düşünmüşüzdür. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu tanısı koyabilmek için belli bulgular gözlemlenir. DSM-V kriterlerine göre aşağıdaki bulgular ısrarla devam eder ve artarsa, öğrenme güçlükleri varsa ve uyum sorunları yaratıyorsa bir çocukta hiperaktiflikten bahsedebiliriz. Kriterlere göre en az 6 tanesinin çocuklukta, en az 5 tanesinin 17 yaşından sonra görülüyor olması tanı koymak için şarttır:
Dikkat Eksikliği
- Detaylara dikkat etmez, sürekli hata yapar,
- Dikkatini korumada sıkıntı yaşar,
- Dinlemez görünür,
- Verilen komutları izlemede güçlük çeker,
- Organizasyon sorunu yaşar,
- Yoğun düşünme gerektiren işlerden kaçınır ya da bu işleri yapmaktan hoşlanmaz,
- Eşyalarını kaybeder,
- Dikkati kolayca dağılır,
- Günlük işlerini unutur.
Hiperaktif-dürtüsel
- Durduğu yerde duramaz; elleri, ayakları kıpır kıpırdır,
- Uzun süre oturmada sıkıntı yaşar,
- Çocukken koşar ya da tırmanır, yetişkinken yerinde duramaz,
- Sessizce bir şeyle meşgul olmada sıkıntı yaşar,
- Motor takılmış gibi veya düz duvara tırmanırcasına hareketlidir,
- Çok konuşur,
- Karşıdaki kişi sorusunu bitirmeden cevabı yapıştırır,
- Bekleme gerektiren ya da sırayla yapılan işlerde sıkıntı yaşar,
- Başkalarının sözünü keser.
Dikkat eksikliği & hiperaktif-dürtüsel
- Her iki gruptaki bulgulara bir arada rastlanabilir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu tedavi edilir mi? Ritalin nedir?
Bu bireylerin tedavisinde neredeyse tümü için tedavi olumlu sonuçlanmaktadır. Özellikle erken tanıda tedavi oldukça hızlı gerçekleştirilebilmektedir. İlaç tedavisinin yanında terapistler, ebeveyn eğitimler, bireysel görüşmeler ile tedavi desteklenebilir. İlaç tedavisine gerek duyulmadan hafif bulgular gösteren bireyler olduğu gibi birçok yola da başvurmak gerekebilir. Aile terapistleri, grup terapileri ve aileye verilecek olan eğitim oldukça önemlidir. Bu yöntemlerden en yaygın kullanılan ve kesin sonuç alınan yöntem ilaç tedavisidir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu tedavisinde uyarıcı ilaç grupları tercih edilir. Yaygın olarak kullanılan ilaçlar; Ritalin, Dexedrine ve Pemoline dir. Bu ilaçlardan yalnızca ritalin ülkemizde satılmaktadır ve kırmızı reçeteyle verilmektedir. Hipertansiyon,psikiyatrik ilaçlar da kullanılabilmektedir.(Örn;prozac)
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun tedavisi oldukça yaygın olarak yapılmakta ve olumlu sonuçlar alınmaktayken tedavi gerçekleşmediği süre zarfınca da bireyi önemli sorunlara sürükleyebilmektedir. Hem kendisi yorulacak hem de çevresi tarafından soyutlanacak ve herkesi yoracaktır. Yaşamı daha zor hale gelecek ve kendi içinde kaybolacaktır. Eğer bireyde, yukarıda belirtilen durumları farkediyorsanız kendi kendinize tanı koymayı bırakın ve ertelemeyin. En kısa zamanda psikiyatri doktoruna başvurun.